Cmentarz żydowski w Baligrodzie (Podkarpackie) usytuowany jest w pobliżu rynku tego dawnego miasteczka. Obecnie zajmuje ok. 1 ha powierzchni niewielkiego wzniesienia, przetrwało na nim grubo ponad 200 kamiennych nagrobków, z których najstarsze datowane są na lata 30. XVIII wieku.

Do 2006 r. był to zakrzaczony i porośnięty chwastami obszar „zapomniany przez Boga i ludzi”. W tym roku z inicjatywy Stowarzyszenia Magurycz oraz wolontariuszy rozpoczęto pierwsze prace porządkowe. W kolejnych latach wyremontowano 161, a odsłonięto łącznie ok. 260 macew, w tym zniszczone i we fragmentach. Wśród nich odnaleziono doskonale zachowane wapienne macewy z lat 30. XVIII wieku. Najstarszy obecnie zidentyfikowany nagrobek pochodzi z 1731 r. i stoi na grobie Aharona, syna Israela.

Na nekropolii możemy zobaczyć - jeden z nielicznych w całych Bieszczadach - nagrobek tumbowy. Dzięki znajdującej się na nim wypukłej inskrypcji wiemy, że pochowano pod nim Cwi Hirsza syn Mosze. Tumba jest poziomym nagrobkiem (w przeciwieństwie do pionowych macew), który wykształcił się wśród Żydów sefardyjskich (pochodzących z Portugalii i Hiszpanii).

Podczas II wojny światowej Niemcy wywieźli dużą liczbę macew z cmentarza i wybrukowali nimi baligrodzki rynek. Znajdują się tam do dzisiaj, pod warstwą asfaltu.

fot. Szymon Modrzejewski