20 sierpnia 1381 r. na lesistym wzgórzu oddalonym o dwa kilometry od miasta Jarosławia grupie pastuszków ukazała się w koronie gruszy rzeźbiona figura Marii trzymającej na kolanach umęczone ciało Chrystusa. Rzeźba w uroczystej procesji została przeniesiona do kościoła parafialnego. Jednak tego samego wieczoru niesiona przez aniołów wróciła na koronę drzewa. Obok wytrysnęło cudowne źródło. Tak miejsce, w którym wybudowano polną kaplicę nazywane odtąd „wzgórzem pobożności” stało się celem pielgrzymek ludu, dostojników i królów.

Pierwszą władczynią, która odwiedziła „wzgórze pobożności” była królowa Jadwiga, która w 1387 r. prosiła Matkę Boską Bolesną o odzyskanie Grodów Czerwieńskich dla Polski, a później o zwycięstwo nad Węgrami. Byli tu także królowie Jan Kazimierz oraz Jan III Sobieski, ten ostatni kilkakrotnie – prosząc i dziękując za wiktorię wiedeńską.

Właścicielka Jarosławia księżna Anna Ostrogska w 1629 r. sprowadziła i osadziła w tym miejscu oo. jezuitów, którzy wznieśli klasztor, a teren otoczyli wałem i parkanem. W latach 1698-1713 architekt Jakub Solarii odbudował spalony w czasie wojen kościół. W 1752 r. wzniesiono niewielką, ośmioboczną kaplicę nad cudownym źródełkiem. W latach 1740-1762 powstała dwuwieżowa fasada wschodnia, dzieło architektów Jakuba Giżyckiego i Józefa Degana.

W 1755 r. uzyskano od papieża Benedykta XIV drugie pozwolenie na koronację Piety. Wzięli w nim udział przedstawiciele licznych rodów magnackich z Czartoryskimi, Potockimi, Lubomirskimi i Radziwiłłami na czele, którym towarzyszyły paradne regimenty husarii i piechoty węgierskiej, przedstawiciele duchowieństwa, władz miejskich, cechów oraz tysiące wiernych. Zgromadzeni przeszli przez sześć bram tryumfalnych, w tym prowadzącą do opactwa (zachowaną do dziś) bramę koronacyjną.

Monumentalny ołtarz główny jest dziełem jezuickiego architekta Pawła Giżyckiego. Podzielona czterema kolumnami część środkowa wysunięta jest do przodu, aby stworzyć niszę na pomieszczenie cudownej Piety. Drewniana rzeźba - o XIV-wiecznej proweniencji - przedstawia siedzącą Marię ubraną w ciemnoniebieską szatę. Na jej kolanach spoczywa ciało zdjętego z krzyża Chrystusa, na którego torsie wyryte zostały dwa krzyże.