Posada Rybotycka to niewielka wioska, z kilkoma zaledwie zamieszkanymi domami na Pogórzu Przemyskim. Wieś znana jest dzięki wspaniałej, murowanej cerkwi obronnej, dawniej klasztornej pod wezwaniem św. Onufrego, jedynej tego rodzaju na terenie kraju. Za datę powstania najstarszej murowanej i do dziś istniejącej części cerkwi przyjmuje się rok 1443.

Cerkiew usytuowana jest na niewielkim pagórku (400 m n.p.m.) w widłach Wiaru i jego lewobrzeżnego dopływu, przy dawnym szlaku solnym prowadzącym do Sanoka. Grube mury, niewielkie otwory okienne i zachowane strzelnice, wydatne, uskokowe skarpy na wszystkich narożach oraz ponadmetrowej grubości mur obronny okalający wzgórze – dopełniają obrazu całego założenia. U podnóża cerkwi stały zabudowania klasztorne bazylianów, otoczone drugim murem, zachowane jedynie w formie fundamentów.

Prezbiterium oddziela od kwadratowej nawy murowana ściana ikonostasu, zawierająca tylko dwa przejścia: szersze stanowiące carskie wrota i węższe wrota diakońskie (cecha ikonostasów średniowiecznych). Jest to jedyny zachowany murowany ikonostas na terenie Polski. Brak jego konstrukcyjnych powiązań ze ścianami prezbiterium dowodzi wtórnego dobudowania, nie później jednak niż w XVI w., gdyż takie jest właśnie datowanie odsłoniętych na nim malowideł, współczesnych pozostałym freskom na ścianach prezbiterium i nawy. Na sklepieniu był kiedyś zapewne Chrystus Pantokrator, na ścianach zachowały się natomiast obrazy ewangeliczno-liturgiczne: Ostatnia Wieczerza, Komunia Apostołów, Umywanie Nóg, a na łuku tęczowym poczet Proroków. W zachodniej części cerkwi pod wieloma warstwami późniejszych tynków i pobiał przetrwały niezwykle interesujące napisy w języku ruskim, polskim i łacińskim. Są to szczególnie liczne i świadczące o ówczesnej popularności obiektu podpisy pielgrzymów, napisy wotywne, ornamenty i daty, z których najstarsze, arabskie to 1501 i 1506, a napisane cyrylicą 1574 i 1589.

tekst i fot. Bożena Korecka Szczerba