Położenie terenów dzisiejszego województwa podkarpackiego na rubieży przygranicznej średniowiecznego Królestwa Polskiego i dawnej Rusi Czerwonej zaowocowało powstaniem na jego terytorium szeregu umocnień, zamków i warowni strzegących wschodnią granicę Monarchii Piastów (zachodnia część Podkarpackiego) i zachodnią granicę Rusi Halicko-Włodzimierskiej (wschodnia część dzisiejszego województwa). Przyłączenie terenów Rusi Halickiej do Polski przez Kazimierza III Wielkiego w latach 1340-1366 zmieniło sytuację geopolityczną. Nasze tereny przestało już być rubieżą międzypaństwową, znalazłszy się w bezpiecznym zdawałoby się województwie ruskim, chociaż nadal było południową rubieżą graniczną państwa polskiego (granica z Królestwem Węgier).

Budulcem większości zamków, pałaców czy dworów było drewno, zważywszy więc na uwarunkowania dziejowe niewiele z tych budowli dotrwało do naszych czasów, a zamków i pałaców - wbrew powszechnemu mniemaniu - wcale u nas nie brakowało.

Dawne podkarpackie warownie podzielić można na trzy podstawowe grupy: zamczyska i zamki państwowe, będące siedzibą administracyjnej władzy państwowej (kasztelańskie, starościńskie), zamki i pałace prywatne (gniazda rodzinne rodów rycerskich czy magnackich) oraz ufortyfikowane obiekty sakralne, które przez swoje strategiczne położenie (wysokie wzgórza i pagórki otoczone rzekami usytuowane przy skrzyżowaniach ważnych szlaków handlowych) z powodzeniem spełniały także funkcje obronne. Jako dodatkową kategorię wyróżnia się także dwory obronne, które albo w ciągu XVI/XVII w. zanikły bezpowrotnie w wyniku klęsk żywiołowych (pożary) czy zawieruchy wojennej lub też zostały przebudowane lub rozbudowane w pokaźne, wspaniałe pałace (m. in. pałace w Bachórzu, Boguchwale, Charzewicach-Rozwadowie, Dubiecku, Głogowie Małopolskim, Łańcucie, Łące, Nozdrzcu, Pełkiniach, Sieniawie, Olszanicy, Wiśniowej).

Spośród większości średniowiecznych kamiennych „podkarpackich” zamków, zamczysk i zameczków obronnych zachowały się tylko niewielkie, niekiedy słabo czytelne pozostałości (fundamenty, piwnice, ruiny baszt i ich przyziemi). Jednak nawet niewielka pozostałość może być nie lada gratką dla tropicieli lokalnej historii, zwłaszcza że większość z ich znajduje się na świetnie wyeksponowanych, górujących nad najbliższą okolicą wzgórzach czy pagórkach. Na terenie województwa podkarpackiego znajduje się 109 reliktów średniowiecznych zamków, zamczysk i dworów obronnych.